Son günlerde Türkiye’de gündemi sarsan sahte dolar skandalının ardından eski basım dolarlara ilişkin yeni gelişmeler yaşandı. Bankalar artık eski basım 50 ve 100 doları güvenlik sebepleriyle almaktan kaçınıyor. Başlangıçta döviz büroları da eski dolarları kabul etmiyordu fakat bazıları durumu avantaja çevirmeyi başardı. Dünya gazetesinden Recep Erçin, eski basım dolarlara döviz bürolarının daha düşük kur uyguladığını ifade etti. Bugün itibarıyla piyasalarda dolar alım kuru 34.73 TL iken, eski dolarlara esnafların 33.80 TL’lik bir kur uygulamakta olduğu bildirildi. Erçin konuyla ilgili, “Sahte dolardan sonra eski basım dolara da düşük kur uygulaması başladı” şeklinde yorumladı.

“ATM KONTROLLERİ ARTIRILDI”

Geçtiğimiz hafta basında yer alan sahte dolara yönelik haberlerin ardından Türkiye Bankalar Birliği harekete geçerek bir açıklama yaptı. Bu açıklamada, “Sahte dövizlerle mücadelenin sürdürülmesi amacıyla; piyasada bulunan para sayma cihazları, sahte para kontrol sistemleri ve ATM’lerin gerekli denetimleri yapılmaktadır” denildi.

YURTDIŞI SAHTE DOLAR TESPİTİ

Aynı zamanda Türkiye Merkez Bankası, sahte paralarla ilgili hazırlanan bilirkişi raporlarının, yargı mercileri ve bankacılık sektörü ile paylaşıldığını bildirdi. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, yurtdışında basılan sahte dolarlara dair bir soruşturma başlatmış bulunuyor.

“SAHTE DOLAR YALANI”

Geçen haftaki gelişmelerle birlikte, Kapalıçarşı’daki döviz işlemleri neredeyse durma aşamasına geldi. Bu sırada bir sivil toplum kuruluşu “Sahte dolarla ilgili bir durum yoktur” şeklinde bir açıklama yaptı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de TBMM’deki konuşmasında, “600 milyon dolarlık sahte para piyasaya sürülüyor şeklindeki iddialar kesinlikle yalan ve yanlış bilgilendirmedir. Kapalıçarşı’daki işlemlerin etkilenmesi, döviz bürolarının faaliyetlerinin de durması ciddi bir sorundur” ifadelerini kullandı. İstanbul Başsavcılığı’nın sahte para basımına yönelik başlattığı soruşturmanın da önemine vurgu yaptı.

20 BİN SAHTE DOLAR BP’YE YAKALANDI

Aynı süreçte, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı sahtecilik soruşturması kapsamında bazı kişilerin sahte 50 ve 100 doları piyasaya sürdüklerini ve komisyon karşılığında sattıklarını tespit etti. Yapılan operasyon sonucunda 20 bin sahte ABD doları ele geçirildi.

SENELERDEN BERİ ATM’LER 50 VE 100 DOLAR KABUL ETMİYOR

Öte yandan bu tür sorunlar gün yüzüne çıksa da, bazı bankaların ATM’leri uzun süredir 50 ve 100 dolar işlemlerini kabul etmiyor. Kişisel olarak, Eylül ayında yurtdışına çıkmadan önce kullanmam için yanımda bulundurduğum 100 doları bankaya yatırmak istediğimde, ATM’den böyle bir işlemin mümkün olmadığını öğrendim. Durumu belirttiğimde, bu bankanın yöneticisi, bazen sahte para ihbarları nedeniyle ATM’lerin işlem yapmasına geçici olarak kapatıldığını belirtti.

“ŞUBEDEN YATIRIM YAPIN” TALİMATI

Farklı bölgelerdeki ATM’lerde de benzer sorunlarla karşılaştım. İzmir Adnan Menderes Havalimanı’nda da aynı durumla yüzleştim. Başka bir özel bankanın yöneticisi, kendi ATM’lerinde sorun olmadığını, bazen güncellemelerin gerekli olduğunu ifade ederek, “Şubeden yatırın” dedi. Sürekli ATM’leri denememe ve sorunların ne zaman çözüleceğini düşünmeme rağmen son olarak şubeye gittiğimde eski basım 50 ve 100 doları güvenlik sebebiyle almadıklarını öğrendim.

DANİMARKA KRONU ÖRNEĞİ

Bu olay, birkaç yıl önce üst düzey bir kamu görevlisiyle yaptığım özel sohbetteki Danimarka kronu hikâyesini hatırlattı. Türkiye, döviz konvertibilitesinde bu kadar geniş bir yelpazeye sahip olduğundan, Danimarka kronu bile burada popüler hale gelmişti. Bu dövizler piyasalarda işlem gördü ve nihayet Merkez Bankası’nda toplandı. Hatta Danimarka, “Bu paralar nasıl oluyor da bizde bu kadar çok birikti?” diye açıklama talep etti.

Danimarka’nın haklı olduğunu kabul ediyorum. Avrupa’da dolar veya avro ile alışveriş yapmak mümkün değilken, Türkiye’de bu tür işlemler oldukça yaygındı. Nerede ise kayıtdışı döviz ihtiyacı giderek artıyor, bu da kalpazanlara fırsat vermiş gibi görünüyor. Ülkemizde dövize olan güvenin sadece bankacılık değil, günlük hayatta da artması gerektiği görülüyor.

DÖVİZ ARAYANLARIN YENİ YOLU: 20 DOLAR

Sahte dolara karşı önlem olarak döviz bürolarındaki makineler güncellenmeye çalışılsa dahi, sahte 50 ve 100 dolara duyulan kaygılar sürüyor. Çoğu döviz bürosu, bu banknotları kabul etmemekte. Bu durumun etkisiyle, döviz talebinde bulunanların alternatif olarak 20 dolara yöneldikleri ifade ediliyor. Ayrıca sahte dolar endişeleri, bazı döviz yatırımcılarını da altın alımına yönlendiriyor.